Matkap ucu

[Lord Sparhawk]

Marka model yok error komşum. hss tin özellikte iğne uçlu ahşap ucu lazım.

Kaan komşum hss diğer adıyla hoch schnell stahl/high speed steel, normal karma alaşımlara göre ekstradan daha fazla molibden, vanadyum, tungsten gibi ağır elementleri içeren yüksek alaşımlı aşınma ve ısı dirençleri çok yüksek çeliklerdir. Bu elementlerin erime sıcaklıkları çok yüksek olduğundan nihai çeliğe hızlı ve ısı oluşturan aşınma işlerinde dayanıklılık sağlarlar. Bu sayede çeliğin yapısı kolay kolay bozulmaz. Çoğunlukla metali işlemek için kullanılan sert metallerdir. Ancak metal dışında her türlü malzemeyi de işleyebiliyorlar. Kesici ağızlarını normal alaşım çeliklere göre 2-3 kat daha uzun süre koruyabiliyorlar. Metal tornalama, frezeleme gibi işlemlerde ya karbürlü karışımlar ya yüksek hız çelikleri kullanılıyor. Hss çelikleri artık üst düzey şef bıçaklarında bile kullanılmaya başladı. Normal alaşım çelikleri 62 rockwell civarını pek aşmazken, 65-66 rockwell sertliğinde şef bıçaklarını görmek mümkün. Bu ne demek bir bıçağı ayda bir, diğerini 3 ayda bir bilemek demek.

Tin ise, çeliğin yüzeyini titanyum nitrür ile kaplama olayı. Bu kesici ağıza ekstra sertlik ve dayanıklılık verir. Bu kaplamaya sahip hss gereçlerin kesici ağızları normal alaşımlı kesici gereçlere göre 10 kata varabilen dayanıklılıktadır.

Normal ev kullanıcısı için pek de gerekli bir şey değilken, aynı matkap uçlarını sürekli kullanan kişiler için çok iyi bir çözüm. Bunun ilerisi beton için kobalt kaplı uçlar ve ekstrem işler için karbürlü uçlar. Bu ikisinin ahşapta pratikliği yok. Ama hss tin ahşap uçları yurtdışında yaygınlaşmaya başlıyorken bizde sadece metal varyantları getiriliyor.

Çok mu lazım diyenle, eğer bu tip kaliteli bir ucu bir süre kullanıp ne kadar uzun süre ilk günkü keskinliğini koruyabildiğini görürlerse hak vereceklerdir.

[Lord Sparhawk]

Madem konusu açıldı, köşede bir bilgi olması açısından matkap uçlarının çeşitleri hakkında bilgi vereyim. Burada uç yapısı, spiral tipi ve bilenme açısı gibi detaylardan ziyade piyasada bulacağınız çeşitlerin farkını anlatacağım. Çeliklerle ilgili çubuk krakerli jelibonlu bir yazım vardı önce ona bir bakın çelik mantığını anlamak için.

Oradan buraya geçtiğimizde, piyasada fiyata ve sertliğe göre ucuzdan pahalıya, yumuşaktan sert çeliğe göre giden matkap uçlarını sıralarsak;

krom vanadyumlu standart alaşımlı uçlar
hss yüksek hızlı uçlar
hss tin yüksek hızlı uçlar
kobalt yüksek hızlı uçlar
karbür uçlar
elmas kaplı uçlar

olarak sıralandığını görebiliriz. Çoğumuzun evindek özellikle ahşap için olan uçların çoğu krom vanadyumlu, metal için olanlarda hss'dir. Krom vanadyumlu uçlarda, çelikte sadece krom vanadyum var anlamına gelmiyor ama krom ve vanadyumun bol miktarda olduğuna işaret ediyor. Krom ve vanadyum çeliğe tokluk ve aşınma direnci verirler. Ama az ve orta miktarda. Ayrıca vanadyumun çelikte tane küçülten yapısından dolayı daha keskin ağzılı çelik elde edilebilir. Bu standart yumuşak ağaçları delmek için yeterlidir. Çok temiz kesim elde edersiniz ama orta vadede hızla köreleceklerdir. Ucuz olduklarından yenilemesi kolaydır. Ama zevk vermez. Yanlış bilmiyorsam krom vanadyum uçlar sadece ahşap için üretilier ve metali delecek sertlikte değildir.

hss uçları bir önceki mesajımda biraz anlattım. Sertlikleri standart alaşım çeliklere göre hallice fazla olduğundan metal delmeye de uygundurlar. Ve en ucuz ve standart metal uçları bunlardandır. Burada yanlış anlaşılma olmamalı, hafif metal, beton, ahşap delme işleri için standart hss uçlar çoğumuza günlük hayatta yeterlidir, daha geç körelir, rahat delerler. Sadece kalite kalite oldukları bilinmeli ve paraya kıyılıp bilinen iyi markaların uçları tercih edilmelidir. Hss uçlar ahşapta, standart krom vanadyumların aksine ısıdan dolayı sertliklerini kaybetmezler. O yüzden 5mm yukarısı ve orta sert ağaçşarda delmeler yapacaksanız ikisi arasından hss tercih edin derim.

hss tinler yukarıdakinin titanyum kaplamalı versiyonu. Ağzıda ekstradan aşınma direnci ve sertlik var. Bir nevi çakma karbür diyebiliriz. Bunlar yukarıdakinin yaptığı herşeyi daha uzun süre daha iyi yaparlar. Titanyum nitrür kaplama ayrıca belirli bir oranda kayganlık sağladığından sert ağaçta, metalde standart hsslere göre daha kolay delme yapabilirsiniz. Yine betonda da kullanılabilir. Ömrü hss'ten uzun olacaktır. Bu tipin dezavantajı zamanla kaplama aşınıp gidince, elinizdeki matkap ucunun bir esprisi kalmayacaktır ama bu kolay kolay olacak birşey değil.

kobalt uçlara gelelim. Standart işler yani hafif ve orta düzey delmeler için, kobalt uçlar en iyisidir. Kobalt uçlarda hss çeliğidir. Fark olarak düz hss çelikleri daha ziyade yüksek oranda molibden veya tungsten ile ısı direnci sağlamaya yönelik yapılmışken, kobalt uçlar ısının yanında yüksek oranda aşınma direnci için yapılmıştır. Kobalt çeliğe çok yüksek oranda aşınma direnci verir. Saflığından çalar, çok çok keskin ağızlar elde edilemez. O yüzden ahşapta çok hassas, çok temiz delikler açmak istiyorsanız krom vanadyum veya hss tin alın. Ama ahşapta aşırı hassasiyet gerekmeyen durumlarda, yumuşak ve sert çeliklerde, betonda kobalt uçlarla çok rahat delmeler yapabilirsiniz. Ayrıca uzun süre kullanabilirsiniz. Hss tinden daha sert ve dayanıklı olmanın yanında ona göre avantajı hss tin bir kaplama iken, kobalt ise çeliğn alaşımıdır. Dolayısıyla kaplama aşınması riski olmayacaktır. Çok değerli bir uçsa uzun vadede körelirse profesyonel olarak biletebilirsiniz. ama çok azımızın o kadar profesyonel delme işi yaptığını düşünüyorum. Kobalt ile pek çok sert çeliği delebilirsiniz ama hss çeliklerini delemezsiniz.

Karbür uçlar. İşte krala geldik. Karbür çeliğe aşırı oranda karobn katarak çeliği aşırı sert hale getirmektir. Oluşan madde çelikten farklı bir maddedir ve çok sert ve çok kırılgandır. Bundna dolayı kesici takımlar bir bütün olarak karbür değilde kesen dişleri karbür olacak şekilde yapılır. Baızlı kaynaklıdır bazısı civatalı. Karbür köreldikçe ya da kırıldıkça yeni diş takarsınız. Matkap uçlarında ya karbür uçlu uçlar, ya som karbon uçlar olur. Benim tavsiyem eğimli, esnetmeli işler yapılmayacaksa som karbür. Bulması zordur, fiyatı çoktur. Ev kullanımı ve hafif ve orta işler için bence gereksizdir. Karbür uç özellikle de saf karbür matkap ucunun olayı ağır iş yani heavy duty'dir. Hss dahil en sert çelikler, beton ve seramik gibi çok sert malzemelerde kraldır. Acımadan delecektir. Önemli dezavantajı çok kırılgan olması ve kullanırken, tecrübe, dikkat ve özen gerektirmesidir. Kırılırsa oyun biter. Sürekli çok sert metallerle çalışan biri dğeilseniz ki zaten öyleyseniz bu yazı size gereksiz bence gerek yok.

Elmas kaplamalı uçlar. Bunlar en sert ve en pahalı uçlardan. Ama en iyisi oldukları anlamına gelmiyor. Teoride tungsten karbür(torna kalemi), cam, seramik gibi en sert şeyleri kolaylıkla delebilecek olmalarına rağmen -çünkü elmas doğadaki en sert madde- pratikte pek öyle olamıyor. NEdenlerine gelirsek, elmas uçların yapım mantığı elmas bileme taşları gibi. Mikron bazdaki elmas tanecikleri matkap ucu çeliğinin kesici ağızlarının yüzüne kaplanıyor. Ancak tüm elmas kaplı kesicilerde olduğu gibi sert aşındırma işlemlerinde bu elmas tanecikler yuvalarından kopmaya çok meyilli. O yüzden hep diyoruz elmas bileme taşlarında baskı uygulamayın diye. Matkapla delme işi ise tam aksine son derece sert ve agresif bir işlem. Dolayısıyla bu uçları kullanırken sert metalleri delme işinde bu tanecikler kolayca kopuyorlar. Bu tanecikleri bir kere gittikten sonra matkabın hiçbir deliciliği kalmaz. Zaten ahşağ da delemiyorsunuz. O yüzden bence metal için elmas kaplı uçlar biraz fantezi. Bu tip uçları ancak spesifik cam uçları olarak değerlendirmek gerek. Yalnız bahsettiğim standart tip matkap uçlar. Daha farklı yapılı özel amaçlı delicilerde iş değişebilir.

Buradaki listede metal delecekseniz özellikle kobalttan itibaren son derece düşük devirde, bo yaplamayla, sabırla delme işi yapmak lazım. Yok yumuşak metal, plastik, efendim ağaç delecekseniz tereyağı gibi alırlar zaten. Özelliklede kobalt ve hss tinler.

Şimdi bir hırdavatçıya gittiğinizde veya online alışveriş yapacağınızda ne tip matkap size yarayacaktır biraz fikir olmuştur. Benim tavsiyem:

-ahşap ağırlıklı çalışıp,arada başka materyaller de delerim derseniz hss tin metal ucu
-metal ağırlıklı çalışıp ahşap da delerim derseniz kobalt metal ucu
-beton ağırlıklı derseniz kobalt, tercihen beton ucu
-sadece basit ahşap derseniz standart krom vanadyum ahşap ucu
-ciddi derecede ahşap için benim de aradığım hss tin ahşap ucu

alın derim. Saf beton uçlarının ağzı; metal ve ahşap uçlarından daha küt yapılıdır. Hassas kesim yapmaz aklınızda bulunsun. O yüzden bir takım betona, bir takım diğer materyallere özel olarak iki takım uç almak iyi olur. Metal-ahşap uçlarında ayrım çok önemli değil. Çoğu metal ucu ahşapta gayet temiz delik açar ama asla özel ahşap uçları kadar değil.

Çok amaçlı uçlardan uzak durun. Bunlar iki işi de düzgün yapamazlar. Biliyorsunuz bir aletin ne kadar çok farklı işi yapabilme iddiası varsa, o oranda hepsini vasat yapar.