Muhteşem Evliya Çelebi'miz
(akşam çayı keyfinde çalakalem yazılmış bir yazıdır.)
Tarihle ilgili bu bölümde bizim büyük Evliya Çelebi'miz hakkında yazmadan olmaz.
Tarih merakımdan, Osmanlıya dair Türkçe, İngilizce kaynakları yıllardır okuyan birisi olarak onunla ilgili ilk söyleyeceğim şey şu olurdu: Bizim tarihimizin en eğlenceli ve bir o kadar da zeki kişisi Evliya Çelebi'dir...
İlber Ortaylı, 'Seyahat sevmeyen Türkler içinden çıkan büyük seyyah' diye tanımlar onu.
I. Ahmed'in saltanatı sırasında 1603 yılında doğdu.
Bundan yaklaşık 400 yıl önce, tam 50 yıl boyunca Osmanlı İmparatorluğunun her yanını gezdi...bir de bunları öyle bir yazdı ki, kimi tarihçiler onun Türk yazarlarının atası olduğunu söylerler....onun yazılarını okuyup da buna katılmamak mümkün değil.
Hatta bu konularda haddimi bilmesem, Ernest Hemingway'in Amerikan edebiyatının devi Mark Twain hakkında söylediği "Modern Amerikan edebiyatı, Mark Twain'in Huckleberry Finn romanından çıkmıştır" sözünü değiştirir Türk Edebiyatı ve muhteşem Seyahatname için söylerdim
Bence Seyahatname detaylıca okununca bu hissiyat oluşuyor ama tabi ki haddimizi bilip, o yargıyı edebiyat eleştirmenlerine bırakalım
50 yıl gez, Osmanlı'nın 22 seferine de katıl, gittiğin her yere müthiş meraklı gözle bakacak berraklıkta ol, bir de bunları yazıp Seyahatname gibi bir Anıt oluştur.
Mezarını bile bilmiyoruz. Yaşlıyken katıldığı bir seferde öldüğü söyleniyor, kimi kaynaklar Viyana yakınlarında vefat ettiğini söyler.
Yazdıklarında öyle esprili şeyler, öyle güzel takılmalar / abartılar görürsünüz ki (kimi zaman çok abartır ama o yakışır ona....bilgi deryasının içine dağıtır onları) ama bir de müthiş bir gözlem gücü, farklı dilleri, farklı kültürleri , adetleri, gelenekleri bir kuyumcu titizliğiyle işleyen müthiş zeki bir adamı görürsünüz...insanlar, gündelik yaşam, yörelerin yemekleri, yapılar, müzik, gündelik yaşamdaki alışkanlıklar, söylenceler onun ilgi alanına girer, her konuya dokunur.... berrak bir zihinle bakar.... iyi analiz eder, akıl yürütür....Farklı dillerle ilgili dünyada bir çok akademisyen bizim büyük Evliya Çelebi'mizin yazdıklarını çok kullanır araştırmalarında, tarihçiler için inanılmaz zenginlikte bir bilgi kaynağıdır yazdıkları.
Bizim değerini hala bilemediğimiz Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Unesco'nun Dünya Belleği Listesindedir. Böyle bir değer için , adına kurulmuş bir enstitüde bir çok araştırma yapılmalıydı, kitaplar yayınlanmalıydı. Bu arada özellikle Anglo-Sakson dünyada bazı akademisyenler Evliya Çelebi üzerine uzmanlaşıyor, onun yazdıklarını farklı bağlamlarda tekrar ele alıyor, kültür araştırmalarında kullanıyor.
Her yazdığını sosyolojik gözlem olarak okumazsınız tabi ki, tüm Osmanlı İmparatorluğu coğrafyasını 50 yıl gezen bu müstesna Türk, esprili dilini, neşesini hiç kaybetmez. Çok iyi yaptığı gözlemlere bir de fantastik, esprili anlatımlar ekler.
Bilinen örnektir, Erzurum'un ne kadar soğuk olduğunu anlatırken, havada damdan dama atlarken donan kedinin, baharda buzları çözülünce miyavlayıp yere düştüğünü söyler bir yerde
Bu kısa çalakalem yazıda ne onun ne seyahatnamesinin değerine ilişkin bir şey yazabilmek mümkün değil.
Ama ben bu 400 yıl öncesinden, bu kadar zekice , bu kadar esprili şekilde bize seslenen Evliya Çelebi'yi bir ayrı seviyorum. Heyecanını, merakını kaybetmeyişini ve berrak zekayla bakışlarını, esprili oluşunu sevmemek mümkün değil.
İleride yine ona ve seyahatname'sine döneriz (belki) deyip, şu bilgiyle bitireyim: YKY değerli bir iş yaparak seyahatnameyi günümüz Türkçesine uyarlayarak, farklı formatlarla bastı.
Sent from my iPad using Tapatalk
(akşam çayı keyfinde çalakalem yazılmış bir yazıdır.)
Tarihle ilgili bu bölümde bizim büyük Evliya Çelebi'miz hakkında yazmadan olmaz.
Tarih merakımdan, Osmanlıya dair Türkçe, İngilizce kaynakları yıllardır okuyan birisi olarak onunla ilgili ilk söyleyeceğim şey şu olurdu: Bizim tarihimizin en eğlenceli ve bir o kadar da zeki kişisi Evliya Çelebi'dir...
İlber Ortaylı, 'Seyahat sevmeyen Türkler içinden çıkan büyük seyyah' diye tanımlar onu.
I. Ahmed'in saltanatı sırasında 1603 yılında doğdu.
Bundan yaklaşık 400 yıl önce, tam 50 yıl boyunca Osmanlı İmparatorluğunun her yanını gezdi...bir de bunları öyle bir yazdı ki, kimi tarihçiler onun Türk yazarlarının atası olduğunu söylerler....onun yazılarını okuyup da buna katılmamak mümkün değil.
Hatta bu konularda haddimi bilmesem, Ernest Hemingway'in Amerikan edebiyatının devi Mark Twain hakkında söylediği "Modern Amerikan edebiyatı, Mark Twain'in Huckleberry Finn romanından çıkmıştır" sözünü değiştirir Türk Edebiyatı ve muhteşem Seyahatname için söylerdim
Bence Seyahatname detaylıca okununca bu hissiyat oluşuyor ama tabi ki haddimizi bilip, o yargıyı edebiyat eleştirmenlerine bırakalım
50 yıl gez, Osmanlı'nın 22 seferine de katıl, gittiğin her yere müthiş meraklı gözle bakacak berraklıkta ol, bir de bunları yazıp Seyahatname gibi bir Anıt oluştur.
Mezarını bile bilmiyoruz. Yaşlıyken katıldığı bir seferde öldüğü söyleniyor, kimi kaynaklar Viyana yakınlarında vefat ettiğini söyler.
Yazdıklarında öyle esprili şeyler, öyle güzel takılmalar / abartılar görürsünüz ki (kimi zaman çok abartır ama o yakışır ona....bilgi deryasının içine dağıtır onları) ama bir de müthiş bir gözlem gücü, farklı dilleri, farklı kültürleri , adetleri, gelenekleri bir kuyumcu titizliğiyle işleyen müthiş zeki bir adamı görürsünüz...insanlar, gündelik yaşam, yörelerin yemekleri, yapılar, müzik, gündelik yaşamdaki alışkanlıklar, söylenceler onun ilgi alanına girer, her konuya dokunur.... berrak bir zihinle bakar.... iyi analiz eder, akıl yürütür....Farklı dillerle ilgili dünyada bir çok akademisyen bizim büyük Evliya Çelebi'mizin yazdıklarını çok kullanır araştırmalarında, tarihçiler için inanılmaz zenginlikte bir bilgi kaynağıdır yazdıkları.
Bizim değerini hala bilemediğimiz Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Unesco'nun Dünya Belleği Listesindedir. Böyle bir değer için , adına kurulmuş bir enstitüde bir çok araştırma yapılmalıydı, kitaplar yayınlanmalıydı. Bu arada özellikle Anglo-Sakson dünyada bazı akademisyenler Evliya Çelebi üzerine uzmanlaşıyor, onun yazdıklarını farklı bağlamlarda tekrar ele alıyor, kültür araştırmalarında kullanıyor.
Her yazdığını sosyolojik gözlem olarak okumazsınız tabi ki, tüm Osmanlı İmparatorluğu coğrafyasını 50 yıl gezen bu müstesna Türk, esprili dilini, neşesini hiç kaybetmez. Çok iyi yaptığı gözlemlere bir de fantastik, esprili anlatımlar ekler.
Bilinen örnektir, Erzurum'un ne kadar soğuk olduğunu anlatırken, havada damdan dama atlarken donan kedinin, baharda buzları çözülünce miyavlayıp yere düştüğünü söyler bir yerde
Bu kısa çalakalem yazıda ne onun ne seyahatnamesinin değerine ilişkin bir şey yazabilmek mümkün değil.
Ama ben bu 400 yıl öncesinden, bu kadar zekice , bu kadar esprili şekilde bize seslenen Evliya Çelebi'yi bir ayrı seviyorum. Heyecanını, merakını kaybetmeyişini ve berrak zekayla bakışlarını, esprili oluşunu sevmemek mümkün değil.
İleride yine ona ve seyahatname'sine döneriz (belki) deyip, şu bilgiyle bitireyim: YKY değerli bir iş yaparak seyahatnameyi günümüz Türkçesine uyarlayarak, farklı formatlarla bastı.
Sent from my iPad using Tapatalk