Bedava sirke baldan tatlı mıdır?

[Dragon]

Beni bu güzel havalar mahvetti.

Ne vakit azıcık güneş görsem atarım kendimi sokaklara.Belgesel seyretmektense sokağı izlemek temel güdüler farklı olmamakla beraber daha eğlenceli.Bir kere sosyal ya da statü sınırları henüz idrarla çizilmiyor canım ülkemde,çok şükür ,uluorta ilişkiye giren ya da kendisinden önceki rakibinin yavrularını boğan da olmuyor pek.Ama güç gösterileri,statü kazanma çabaları,avcılar ve avlar hep aynı.Yöntem değişiyor sadece.İnsan; maalesef, daha akıllı.

Yıllar önce yine kendi halinde yürüdüğüm bir sırada yanıma bir kadın yaklaştı.Önce saat ya da adres soracağını düşündüm ama hayır.Giyim şık olmamakla beraber modern,saçlar normal,ben normalim,anormal olan kadının bana doğru yürüyor olması.Yolumu değiştirmek saniyenin binde biri zaman zarfında beynimden geçen düşüncelerin kimyasal tepkimesiyle ortaya çıkan en son düşünce.Kadın ''Affedersiniz'' dedi,kocaman çantasından ki o zamana kadar kocaman olduğuna bu kadar dikkat etmemiştim,hoş,konu kadın çantası olduğunda herşey bana normal geliyor,bir poşet içinde kokulu kurumuş gül yapraklarını uzattı.''Buyrun'' dedi,''Bu bizim size hediyemiz!''.Kibarca yok,ne gerek vardı falan nafile,''Alın,alın,ücretsiz.'' En kötü eve bir yere koyarım düşüncesi ile tam sağolun deyip uzaklaşacağım,''Bunları bilmem ne derneğine yardım amacıyla ben yaptım.'' dedi Kadın.Makbuz benzeri olan bir kağıt parçasını gözüme sokup ''Gönlünüzden ne koparsa''.Biliyorum ki öyle bir dernek yok,biliyorum ki makbuz da sahte ama ne fayda.En dandiğinden bir poşet gül kurusu bana 20 papele mal oldu.Bu kadar şüpheci olmasam sevinerek bile gidebilirdim eve,içimde yardımcı olmanın verdiği tarifsiz mutluluk ''Bak Hanım!'' derdim,''Bilmem ne derneğine yardım karşılığı bunu aldım.'' Tabii,''karşılık'' etkisini bilmeseydim elbette.

Robert Cialdini ''İknanın Psikolojisi'' adlı eserinde insanların borçlu kalmaya güçlükle katlanabildiğini ortaya koyar..Öyle ki sözde hiç bir bedel olmadan verilen şeyler karşılığında bir şey verme ihtiyacı hissediyoruz.Bunu en çok publarda hemcinslerimiz bilmeden de olsa uygular.Siz farkına varmasanız da ''Bir içki ısmarlayabilir miyim?'' dediğiniz hatun kişi,kendisini size karşı borçlu hisseder,zoraki de olsa konuşmasının temel nedeni budur.Gerisi sizin ikna kabiliyetiniz.Hiç kimseye içki ısmarladığım düşünüldüğünde...

Karşılıklılık aslında çok eski bir düzendir.Temelde ''ben sana yardım edeyim,sen de bana yardım et'' barındırır içinde.Öyle ki yıllar evvel koca bir mamutu deviren atalarımız,buzdolabının da icad edilmediğini düşünürsek,grubuyla paylaştığı eti daha sonra aç kaldığında bir koz olarak kullandı.Onun buzdolabı,arkadaşlarının mideleriydi elbette.İşte bu mükemmel bir hayatta kalma stratejisi.Olmasaydı,bugün insan türü ve bazı hayvan türleri olmayacaktı büyük ihtimalle.Şimdi migros,metro vb. yerlerde size ikram edilen sucuk,peynir,salam gibi şeyleri neden yememeniz gerektiğini biliyorsunuz.Peki sadece maddi karşılık mı?

İnsan,değişik bir canlı.Her yıl düzenlenen sivil toplum örgütlerine yardım gecelerinde ortaya çıkan, tezahüratlar eşliğinde ''1 milyon bağışlıyorum'' diyen ve içindeki besleyen bir canlı.O gecelerde sözde vadedilen miktarın o kadar azının toplanabildiğine şahit oldukça mesaj sistemine geçildi şimdilerde.Bir mesajla hesabınıza yansıyan bir bağış.1 milyon bağışlıyorum demek neden o halde?İşte gizem o tezahüratlarda gizli.İçki ısmarlanan kişinin alttan alttan sizinle konuşmaya kendini zorunlu hissetmesi gibi,siz de o insanı olduğundan farklı görme eğiliminde oluyor,onun kendini tatminine araç oluyorsunuz,maalesef.Yoksa,banka hesap numarasından 1 milyon havale etmek,canlı yayına bağlanmaktan daha kolay elbette.Ama konu kendini tatmin ve karşılığında gelen tezahüratlar oldukça daha çok boş yardım görecek gibiyiz.Buna maruz kaldığınızda karşılık etkisinden kurtulmak için,o kişiye ne kadar iyi bir insan olduğunu,duyarlı davranışını takdir ettiğinizi söyleyin.Böyle ince bir davranışın ancak onun gibi bir insanın düşünebileceğini,bu sebeple kendisine makbuzunu size göstermesi halinde naçizane bir hediye göndereceğinizi söyleyin.Makbuzu görünce,Arko'yu verin kargoya.Hem adam gibi sabun görmüş olur,hem de maddi yardım yapmasını sağlamış olursunuz.Karşılıklılık etkisinden kurtulması ise tatlı niyetine.

Biri size bedava,hayır için dediğinde dikkatli olun.En iyi ihtimalle içindeki canavarı besliyordur.Yoksa gerçekten bağış yapmak,size bunu anlatmaktan her daim daha kolay.Hazır aklıma gelmişken gül kuruları mı nerde?Diğer birçok poşet gül kurusu gibi,çöpte.

Hocam yine döktürmüşsünüz. Bu hediye olayı çok ilginç gerçekten. Mesela anadoluda eve gelen misafire en iyi yiyecekler sunulurdu. Ama o da eli boş gelmezdi (Berabere)

Bu tarz konulara meraklıysanız bir kitap önerim olacak : İkili İlişkilerde Duygusal Manipülasyon