15/03/2020, Saat: 00:48
Tesbih çekmenin adabı
Gündelik yaşamımızla bütünleşmiş, kimisi için vazgeçilmez bir stres atma aracı, kimisi için fiyakalı bir simge, kimisi için ise şifalı bir aksesuar olan tespih, yüzyıllara dayanan köklü bir geçmişe sahip. İnsanoğlunun yaşamında hem tarihi hem de manevi değeri ile hatırı sayılır bir yeri olan tespihe atfedilen “adap kuralları” da bunun en önemli göstergesi. Ancak bugüne kadar hakkında birçok eser verilen tespihin adap kuralları pek bilinmiyor.
İşte Tespih Adabı’nın herkes tarafından bilinmeyen görgü kuralları hakkında yazılmış kıymetli bir yazı;
“Tespih, ipe dizilmiş 33 tane boncuktan çok ötede bir anlayışı ifade ettiğinden, taşıması, çekmesi, bir başkasına verilmesi, alınması derin bir görgü gerektiren bir objedir. Tespih adabında cepten çıkarılıp çekilmeye başlanmaz. Cepten çıkarılan tespihin imamesi sol elin avcu içerisinde tutulur ve sağ elle tespih sıvazlanır. Sağ elle sıvazlanırken bittiği yerden tutulur sol elle imameye doğru sıvazlanır. Bu tespihi sevmenin bir göstergesidir. Birkaç kez yinelenir. Sonrasında usulca çekmeye başlanır.
Bir başkasına verirken iki el tespihin altına yastık yapılarak, vermekten öte sunulur. Karşı taraf da tespihi aynı özenle iki eliyle alır ve tespihi az önce anlattığım gibi önce bir sever sonra çekmeye başlar. Bir başkasından tespihini istemenin yolu "hacı iki de biz sallayalım şunu" şeklinde değildir. "Biraz da ben dolaşayım" denir. Tespih esasında çekilmez, ruh ve beden tespihin üzerinde dolaşır. Bunu hissederek istenir ve hissedene verilir.
Tespihin ustasının üzerindeki emeği helal edilir. Çünkü gerçek anlamda sözünü ettiğimiz tespih, fabrikasyon, plastik tespihler değil. Genelde kemane tezgahlarda yapılan ve ham maddesi Afrika’nın zehirli ağaçları olan tespihler. Dolayısıyla pek çok tespih ustası bu zehirli ağaçların talaşını solumaktan erken yaşta vefat eder ve yine pek çok tespih ustası zehirleneceğini bile bile tespih yapmaya devam eder.
Tespih genelde yılan ağacı, öd ağacı, ateş ağacı, sandal ağacı gibi ağaçlardan yapılsa da en değerli malzemesi kehribar denen çam reçinesinin fosilleşmiş halidir. Bunun dışında en önemli malzemelerden biri de mamut dişidir. Kehribar ve mamut dişi genelde Rusya'da bulunan malzemeler olduğundan, Sovyetler'in dağılışının ardından Türkiye'ye bol bol getirtilmiştir. Mamut ve kehribar gibi az bulunan malzemelerin yanı sıra has tespihler gergedan boynuzu ile kaplumbağa kabuğundan yapılır. Tespih yapmak için gergedan vurmak ya da kaplumbağa katletmek elbette caiz sayılmaz. Ancak gergedan boynuzundan yapılmış bir tespihin gergedanı, kaplumbağayı ya da mamutu tespihte yaşattığına inanılır. Belki de milyonlarca yıl önce ölmüş bir hayvan, Allah ve kul arasında yaşamına devam eder. Sonuçta tespihe saygı duymanın en büyük gerekçelerini sıralayacak olursak, Allah ve kul arasında bir köprü, uğruna ölen bir usta ve tespihte var olan bir canlı, tespihin yalnızca erbabının kullanabileceği ağırlıkta olduğunun göstergesidir.”
Deniz Gürsoy’un, Tespih Parmak Uçlarındaki Huzur adlı kitabından alıntılanmıştır.
Tapatalk kullanarak iPhone aracılığıyla gönderildi
Gündelik yaşamımızla bütünleşmiş, kimisi için vazgeçilmez bir stres atma aracı, kimisi için fiyakalı bir simge, kimisi için ise şifalı bir aksesuar olan tespih, yüzyıllara dayanan köklü bir geçmişe sahip. İnsanoğlunun yaşamında hem tarihi hem de manevi değeri ile hatırı sayılır bir yeri olan tespihe atfedilen “adap kuralları” da bunun en önemli göstergesi. Ancak bugüne kadar hakkında birçok eser verilen tespihin adap kuralları pek bilinmiyor.
İşte Tespih Adabı’nın herkes tarafından bilinmeyen görgü kuralları hakkında yazılmış kıymetli bir yazı;
“Tespih, ipe dizilmiş 33 tane boncuktan çok ötede bir anlayışı ifade ettiğinden, taşıması, çekmesi, bir başkasına verilmesi, alınması derin bir görgü gerektiren bir objedir. Tespih adabında cepten çıkarılıp çekilmeye başlanmaz. Cepten çıkarılan tespihin imamesi sol elin avcu içerisinde tutulur ve sağ elle tespih sıvazlanır. Sağ elle sıvazlanırken bittiği yerden tutulur sol elle imameye doğru sıvazlanır. Bu tespihi sevmenin bir göstergesidir. Birkaç kez yinelenir. Sonrasında usulca çekmeye başlanır.
Bir başkasına verirken iki el tespihin altına yastık yapılarak, vermekten öte sunulur. Karşı taraf da tespihi aynı özenle iki eliyle alır ve tespihi az önce anlattığım gibi önce bir sever sonra çekmeye başlar. Bir başkasından tespihini istemenin yolu "hacı iki de biz sallayalım şunu" şeklinde değildir. "Biraz da ben dolaşayım" denir. Tespih esasında çekilmez, ruh ve beden tespihin üzerinde dolaşır. Bunu hissederek istenir ve hissedene verilir.
Tespihin ustasının üzerindeki emeği helal edilir. Çünkü gerçek anlamda sözünü ettiğimiz tespih, fabrikasyon, plastik tespihler değil. Genelde kemane tezgahlarda yapılan ve ham maddesi Afrika’nın zehirli ağaçları olan tespihler. Dolayısıyla pek çok tespih ustası bu zehirli ağaçların talaşını solumaktan erken yaşta vefat eder ve yine pek çok tespih ustası zehirleneceğini bile bile tespih yapmaya devam eder.
Tespih genelde yılan ağacı, öd ağacı, ateş ağacı, sandal ağacı gibi ağaçlardan yapılsa da en değerli malzemesi kehribar denen çam reçinesinin fosilleşmiş halidir. Bunun dışında en önemli malzemelerden biri de mamut dişidir. Kehribar ve mamut dişi genelde Rusya'da bulunan malzemeler olduğundan, Sovyetler'in dağılışının ardından Türkiye'ye bol bol getirtilmiştir. Mamut ve kehribar gibi az bulunan malzemelerin yanı sıra has tespihler gergedan boynuzu ile kaplumbağa kabuğundan yapılır. Tespih yapmak için gergedan vurmak ya da kaplumbağa katletmek elbette caiz sayılmaz. Ancak gergedan boynuzundan yapılmış bir tespihin gergedanı, kaplumbağayı ya da mamutu tespihte yaşattığına inanılır. Belki de milyonlarca yıl önce ölmüş bir hayvan, Allah ve kul arasında yaşamına devam eder. Sonuçta tespihe saygı duymanın en büyük gerekçelerini sıralayacak olursak, Allah ve kul arasında bir köprü, uğruna ölen bir usta ve tespihte var olan bir canlı, tespihin yalnızca erbabının kullanabileceği ağırlıkta olduğunun göstergesidir.”
Deniz Gürsoy’un, Tespih Parmak Uçlarındaki Huzur adlı kitabından alıntılanmıştır.
Tapatalk kullanarak iPhone aracılığıyla gönderildi