Çakı, Bıçak Bileme

[Lord Sparhawk]

El emeğine saygım sonsuz. Allah sabır versin Bi de damascus muhabeti var.Şam'da kim çelik bulmuş işlemiş, tekniği neymiş? Bilgin var mı Lordum?

Damaskus yani şam çeliği olayı çok eskilere dayanan bir çelik. Tarihteki bilinen teknik dövme 2. çelik tipi. Öncesinde ise ilk hindistan wootz çeliği var. Hakiki şam çeliğinin nasıl yapılıp nasıl o sonuçlara ulaşıldığı bugün tam olarak bilinmiyor, çünkü o sanat, o çelik bilgisi yok olup gitmiş. En yakın versiyonu japonların katanalarını yaptıkları tamahagane. Katana yapım metodları ile şam çeliğinin yapım metodları oldukça yakın diye tahmin ediliyor. İşe çelikle değil demirle başlanıyor. Demir dövülüp saflaştırılıyor. levhalaştırılıp kraker şeklinde kırılıyor. Bu parçalar kil, ağaç talaşı işe sarılıp ocakta ısıtılıp dövülüyor. Arada yanan odundaki karbon demire karışıp çelik oluşturuyor. Ki tarihte çeliğin ilk olarak dövülen demirin ocakta yanan odun küllerinin üzeirne yapışmasıyla karbonlarak çeliğe dönüşmesiyle kaza eseri bulunduğu tahmin ediliyor. Bütün bunlar çok eski tarihlere uzandığından çok net konuşulamıyor, ayrıca ben bir metalurjist ya da demirci değilim, forumda daha bilgili kişiler daha net cevaplar verebilir. Ama has şam çeliğini için japonlara bakmak gerekiyor, bunu söyleyebilirim.

Bugün yapılan damaskus paternli çelikler ise gerçek damaskus yani şam çeliği değil. Sadece şam çeliği paternli üretimler. Dandik çin malı olanlar normal levha çeliği üzerine damaskus şablonu konulup lazerle yakılmasıyla, asitle aşındırılmasıyla imitasyon olarak yapılıyor.

Gerçek "damaskus tipi" çelikler ise el dövmesi olup takım çeliği ve karbon çeliğini karıştırılıp katlanıp dövülürken oluşan sandviç figürlerinin asitte ortaya çıkarılmasıyla yapılıyor. Çeliğin içinde kromlu kısımlar parlak kalırken diğer ksımlar kararıp damaskus desenini oluşturuyor.

Dolayısıyla bugün damaskus diye yapılan şeyler şam çeliği değil bu bir. Ama benzer tekniklerle yapılan damaskus paternli dövme ürünler. Şam çeliğini özel yapan o dönem şamın çelik işçiliğinde çok gelişip, şam çeliğinden yapılmış bu tip ürünlerin dönemin diğer çelikten kesici gerçelerine göre her açıdan daha iyi olmasından, ve artık hakkında net bilgi kalmayıp bir tarihi hazine haline gelmesinden. Aynı bir zamanların isveç çelliği, toledo çeliği gibi. Bugün modern tesislerde bilgisayar kontrollü, analizlerle üretilen çelikler has şam çeliğinden çok daha başarılı olabilir ama için tarihsel ve koleksiyon değeri önemli.

Bize düşen 20-30 liralık damaskus diye satılan abuk çin malı çöpleri almamak, istiyorsak ustasından dövme damaskus tipi yaptırmak. Forumdaki sefa ustamız harika damaskus tipi yapıyor mesela. Spyderco bile yapmış, bana da yapsın diye imza kampanyası başlatacağım.