08/09/2012, Saat: 00:26
http://www.kimyaturk.net/index.php?topic=10246.0
Sabunculukta kullanılan bazı yağlar ve özellikleri
Sabun sanayiinde kullanılan yağlar çok çeşitli olup bunlar arasında en yaygın sıvı bitkisel yağlar, keten, kendir, ayçiçeği, zeytin, pirina, haşhaş, pamuk, susam, mısır, araşidik, fındık, badem ve hint yağlarıdır.
Sabunculukta kullanılan katı bitkisel yağlar, palm yağı, palmist yağı ve koko yağıdır. Hayvansal yağ olarak ise, iç yağı, kemik yağı ve domuz yağı kullanılır. Bu yağların sabun endüstrisi ile ilgili özellikleri hakkında bilgi vermekte fayda vardır.
Keten yağı
Keten yağı, keten tohumunun pres veya ekstraksiyonundan elde edilir ve tohumlarındaki yağ miktarı % 32-42 arasında değişmektedir. Keten yağı sud kostikle sabunlaştırılırsa, elde edilen sabun çok yumuşak olduğundan kullanılması pek elverişli değildir. Bunun için daha ziyade potas kostikle sabunlaştırmada kullanılarak parlak ve şeffaf bir arap sabunu elde edilir. Keten yağı 12-15 °Be'lik KOH ile kolayca sabunlaştırılır. Eğer yağ içerisinde serbest yağ asidi az ise, sabunlaştırma işlemine önce 8-10°Be'lik KOH ile başlamak ve daha sonra yavaş yavaş 20-25 °Be'lik KOH ile bitirmek gerekir. Keten yağından yapılan sabunlar suda çabuk erir ve iyi köpük verirler. Keten yağından yapılan arap sabunları fazla miktarda K2CO3 ve CaCl2 gibi tuzları yapısında tuttuğundan bu gibi maddeler katılarak verim arttırılabilir.
Kendir yağı
Kendir tohumunda % 25-35 oranında kendir yağı bulunur. Kendir yağından yapılan sud sabunları pek sert olmadığından kendir yağı % 25 oranında zeytin ve pirina yağına karıştırılarak sudla sabunlaştırılır ve iyi cins, sert çamaşır sabunları yapılır. Kendir yağı, % 50-55 oranında koko yağı ile karıştırıldığında yeşilimtırak renkte güzel ve sert sabun elde edilebilen yağ karışımı elde edilir. Keten yağı, arap sabunu yapımında çok kullanılır.
Ayçiçeği yağı
Ayçiçeği tohumlarında % 35-45 oranında yağ bulunur. Presleme ile yağın % 28-30 kadarı çıkarılır. Ayçiçeğinin sabunlaşması oldukça güç olduğundan başlangıçta çok seyreltik sud kostık (1-7 °Be) kullanılmalıdır. Sadece ayçiçeği kullanılırsa lessiv suyu üzerinde oluşan sabun (sud sabunu), yumuşak olup bunun uzun süre bekletilmesiyle kurutulmasından elde edilen sabun da dayanıklı değildir. Ayçiçeği yağı, zeytinyağı ile % 30-45 oranında karıştırılırsa sudla oldukça sert çamaşır sabunları elde edilir. Ayçiçeği, % 20 oranında koko yağı ve % 40 oranında iç yağı ile karıştırılarak sabun çözeltisi ile birlikte çöktürülüp dondurulan beyaz veya krem renginde iyi cins sabunlar elde edilir. Ayçiçeği yağı, potasyum hidroksitle açık sarı renkli ve oldukça iyi arap sabunu verir.
Zeytin yağı
Zeytin meyvelerinin yağ miktarı % 15-25 arasındadır. Bu miktar, tanelerin cinsine, büyüklük ve olgunluk derecesine bağlı olarak değişir.
Sabunculukta kullanılan zeytin yağının asit derecesi fazladır. Örneğin asit derecesi 5-6'dan yüksek olan yağlar 10-12 °Be'lik NaOH çözeltisi ile kolaylıkla sabunlaşır. Eğer yağın asiditesi az ise sabunlaşma kolay olmayacağından 7-8 °Be'İik NaOH çözeltisi ile sabunlaşmayı başlatmak gerekir. Sud kostik ve zeytin yağından yapılan sabunlar serttirler ve yağın cinsine göre beyaz, krem, yeşilimtırak veya sarı-yeşil renkleri alırlar. Bu sabunlar soğuk ve kireçli sularda güç fakat sıcak sularda kolayca köpürürler. Tuvalet sabunları yapımında % 30 civarında zeytin yağı, diğer yağlarla karıştırılır. Sabun çözeltisiyle birlikte pişirilip sabun üretilirse, sabun yumuşak olur. Lessiv suyu üzerinde pişirme yapılırsa, sabun sert olur.
Pirina yağı
Zeytin taneciklerinden pres yoluyla yağ çıkarılmasından sonra geriye kalan posalardan, ekstraksiyonla (karbon sülfür veya başka bir ekstraksiyon vasıtası yardımıyla) elde edilen yağa pirina yağı adı verilir.
Pirina yağları, havada uzun süre beklediğinden, okside olarak yağ asitleri, oksiasitleri ve reçineli maddeleri verdiğinden bozunma olur. Bozunmalar yağın verimini, dolayısıyla elde edilecek sabunun verimini düşürür. Ayrıca bozunma oranı yükseldikçe klorofilden ileri gelen pirinanın yeşil rengi kaybolur. Pirina yağında oluşabilecek oksiasit miktarı % 3'ü geçmemelidir. Piyasada oksiasit miktarı % 15'e kadar çıkabilen pirina yağlan görülmüştür. İyi bir pirina yağına sud kostik katıldığı zaman yeşil rengini korur. Pirina yağında oksiasidin fazla oranda bulunması, elde edilecek sabunun rengi ve verimi üzerinde olumsuz etkide bulunmasının yam sira, sabunun yumuşak olmasına sebep olur.Pirina yağlarında çoğunlukla % 30-40 oranında serbest yağ asidi bulunduğundan, yoğun sud kostik çözeltisiyle (20-25 °Be) kolaylıkla sabunlaşır. Pirina yağı ile sabunlaşma, lessiv suyu üzerinde pişirmek suretiyle yapılırsa, sert ve iyi sabun olur.
Sabunculukta kullanılan bazı yağlar ve özellikleri
Sabun sanayiinde kullanılan yağlar çok çeşitli olup bunlar arasında en yaygın sıvı bitkisel yağlar, keten, kendir, ayçiçeği, zeytin, pirina, haşhaş, pamuk, susam, mısır, araşidik, fındık, badem ve hint yağlarıdır.
Sabunculukta kullanılan katı bitkisel yağlar, palm yağı, palmist yağı ve koko yağıdır. Hayvansal yağ olarak ise, iç yağı, kemik yağı ve domuz yağı kullanılır. Bu yağların sabun endüstrisi ile ilgili özellikleri hakkında bilgi vermekte fayda vardır.
Keten yağı
Keten yağı, keten tohumunun pres veya ekstraksiyonundan elde edilir ve tohumlarındaki yağ miktarı % 32-42 arasında değişmektedir. Keten yağı sud kostikle sabunlaştırılırsa, elde edilen sabun çok yumuşak olduğundan kullanılması pek elverişli değildir. Bunun için daha ziyade potas kostikle sabunlaştırmada kullanılarak parlak ve şeffaf bir arap sabunu elde edilir. Keten yağı 12-15 °Be'lik KOH ile kolayca sabunlaştırılır. Eğer yağ içerisinde serbest yağ asidi az ise, sabunlaştırma işlemine önce 8-10°Be'lik KOH ile başlamak ve daha sonra yavaş yavaş 20-25 °Be'lik KOH ile bitirmek gerekir. Keten yağından yapılan sabunlar suda çabuk erir ve iyi köpük verirler. Keten yağından yapılan arap sabunları fazla miktarda K2CO3 ve CaCl2 gibi tuzları yapısında tuttuğundan bu gibi maddeler katılarak verim arttırılabilir.
Kendir yağı
Kendir tohumunda % 25-35 oranında kendir yağı bulunur. Kendir yağından yapılan sud sabunları pek sert olmadığından kendir yağı % 25 oranında zeytin ve pirina yağına karıştırılarak sudla sabunlaştırılır ve iyi cins, sert çamaşır sabunları yapılır. Kendir yağı, % 50-55 oranında koko yağı ile karıştırıldığında yeşilimtırak renkte güzel ve sert sabun elde edilebilen yağ karışımı elde edilir. Keten yağı, arap sabunu yapımında çok kullanılır.
Ayçiçeği yağı
Ayçiçeği tohumlarında % 35-45 oranında yağ bulunur. Presleme ile yağın % 28-30 kadarı çıkarılır. Ayçiçeğinin sabunlaşması oldukça güç olduğundan başlangıçta çok seyreltik sud kostık (1-7 °Be) kullanılmalıdır. Sadece ayçiçeği kullanılırsa lessiv suyu üzerinde oluşan sabun (sud sabunu), yumuşak olup bunun uzun süre bekletilmesiyle kurutulmasından elde edilen sabun da dayanıklı değildir. Ayçiçeği yağı, zeytinyağı ile % 30-45 oranında karıştırılırsa sudla oldukça sert çamaşır sabunları elde edilir. Ayçiçeği, % 20 oranında koko yağı ve % 40 oranında iç yağı ile karıştırılarak sabun çözeltisi ile birlikte çöktürülüp dondurulan beyaz veya krem renginde iyi cins sabunlar elde edilir. Ayçiçeği yağı, potasyum hidroksitle açık sarı renkli ve oldukça iyi arap sabunu verir.
Zeytin yağı
Zeytin meyvelerinin yağ miktarı % 15-25 arasındadır. Bu miktar, tanelerin cinsine, büyüklük ve olgunluk derecesine bağlı olarak değişir.
Sabunculukta kullanılan zeytin yağının asit derecesi fazladır. Örneğin asit derecesi 5-6'dan yüksek olan yağlar 10-12 °Be'lik NaOH çözeltisi ile kolaylıkla sabunlaşır. Eğer yağın asiditesi az ise sabunlaşma kolay olmayacağından 7-8 °Be'İik NaOH çözeltisi ile sabunlaşmayı başlatmak gerekir. Sud kostik ve zeytin yağından yapılan sabunlar serttirler ve yağın cinsine göre beyaz, krem, yeşilimtırak veya sarı-yeşil renkleri alırlar. Bu sabunlar soğuk ve kireçli sularda güç fakat sıcak sularda kolayca köpürürler. Tuvalet sabunları yapımında % 30 civarında zeytin yağı, diğer yağlarla karıştırılır. Sabun çözeltisiyle birlikte pişirilip sabun üretilirse, sabun yumuşak olur. Lessiv suyu üzerinde pişirme yapılırsa, sabun sert olur.
Pirina yağı
Zeytin taneciklerinden pres yoluyla yağ çıkarılmasından sonra geriye kalan posalardan, ekstraksiyonla (karbon sülfür veya başka bir ekstraksiyon vasıtası yardımıyla) elde edilen yağa pirina yağı adı verilir.
Pirina yağları, havada uzun süre beklediğinden, okside olarak yağ asitleri, oksiasitleri ve reçineli maddeleri verdiğinden bozunma olur. Bozunmalar yağın verimini, dolayısıyla elde edilecek sabunun verimini düşürür. Ayrıca bozunma oranı yükseldikçe klorofilden ileri gelen pirinanın yeşil rengi kaybolur. Pirina yağında oluşabilecek oksiasit miktarı % 3'ü geçmemelidir. Piyasada oksiasit miktarı % 15'e kadar çıkabilen pirina yağlan görülmüştür. İyi bir pirina yağına sud kostik katıldığı zaman yeşil rengini korur. Pirina yağında oksiasidin fazla oranda bulunması, elde edilecek sabunun rengi ve verimi üzerinde olumsuz etkide bulunmasının yam sira, sabunun yumuşak olmasına sebep olur.Pirina yağlarında çoğunlukla % 30-40 oranında serbest yağ asidi bulunduğundan, yoğun sud kostik çözeltisiyle (20-25 °Be) kolaylıkla sabunlaşır. Pirina yağı ile sabunlaşma, lessiv suyu üzerinde pişirmek suretiyle yapılırsa, sert ve iyi sabun olur.
Kızmayın şaka